L miedo de l que nun se sabe

PUB.

Qua, 01/03/2006 - 10:40


Gustaba-me de dezir esto a modos de cuonta, mas digo-lo assi porque ye berdade.

Hai un tiu que naciu hai cinquenta i muitos anhos nun lhugar acerca de Miranda, eili nua daqueilhas terricas adonde siempre se falou ua lhéngua çfrente de l restro de l paíç, que anté le cháman charra i, cun muita malbadeza, fazien caçoada de los que la falában. L tiu ten muita proua cula sue tierra i, siempre que puode, bota-se a falar de todo l que hai por alhá cun to la giente. Fala de las danças, de las tradiçones, de ls questumes, de la giente, de la cultura, de la stória, de l quemer, de la peisage, de todos ls sous balores. Fala que se regala i a la farta, nin hai modo de el se calhar. Quando anda pula sue tierra, bota-se por aqueilhes lhugaricos para ber todo, para más daprender i bien coincer, pulas feiras, fiestas, museus, sotos. Anda siempre assomando-se i rebolbendo lhibros de stória, scritos subre la tierra de Miranda i la sue lhéngua.
Mas esse tiu tubo siempre muito miedo de falar dua cousa! De la lhéngua de la tierra de Miranda. Porque nun antendie, nin sabie quando nin cumo habie nacido esta fala, mesmo sendo la que el siempre falou quando era garotico, i la que siempre fui la fala de sous pais i pais-abós. Nun sabie cumo se screbien aqueilhas palabricas que sou pai falaba culs bezinos, quando lhabraba las tierras, tocaba la cria i guardaba l ganado, que sue mai falaba quando fazie la lhida de casa, amassaba, ajudaba sou pai i arrolhaba ls ninos.
Anquanto andubo pula sue tierra, an pequerrico, fizo la scuola purmaria, mas solo l'ansinórun an pertués, nin podie piar na lhéngua que el i ls sous falában. Ai del s'antrasse na classe i se çcuidasse a dar ls buonos dies an charro!, tenie que arrecular i dezir bien çclarado "muito bom dia senhora professora".
Fúrun muitos anhos que el bibiu cun esta mauga, l nun saber screbir aqueilha sue lhéngua, nun saber çfrençar la scrita que lie an Mirandés, nin ls lhibros d’agora culs dantes. Quedaba acanhado, amesquinado, chegaba a sentir duolo de nun saber antender nin çfrençar uas cousas de las outras. Bien se sforçaba mas nun se zambaraçaba, el solo nun era capaç.
Tenie que haber algua forma de scamugir, habie que demudar algua cousa. Se el tenie ganas de daprender, se querie bencir aquel tremiento, aquel acanhamiento que sentie de nun coincer la sue lhéngua de raíç, l melhor modo era studá-la. I assi fizo. Lhougo que lo puodo fazer, fui-se a tener liçones de lhéngua Mirandesa. Ende ls porsores, mui debagarico, ansinórun, splicórun cumo naciu, cumo se scribe i fala, porquei yá ten nomeada, porquei yá ten porteçon de lei, qual ye la çfréncia de l Pertués, todo lo que el querie daprender.
L tiu, que naciu hai muito tiempo nun lhugarico alhá pulas tierras de Miranda, hoije yá nun s'acanha tanto quando fala culs amigos i la giente subre la sue lhéngua, que le chamában charra. Tamien yá nun fala solo daqueilho que falaba datrás. Fala de l'amportáncia que hai an daprender la lhéngua mirandesa, an screbí-la i falá-la. L'amportáncia deilha na cultura i na stória de l pobo daqueilha tierra i de l Paíç. De l sou balor, de l deber que tenemos cumo hardança que mos deixórun. De l muito que hai que fazer para que nun se muorra, nunca zapareça i puoda cuntinar, chegando a dezir que las giraçones que beníren nun mos perdonaran se la culpa fur nuossa. Se el yá fai esso todo, tamien le puode dar grácias al saber i la buona gana de ls porsores, el solo fizo un cachico de sfuorço.
Daprender l Mirandés ye un modo de scorraçar l miedo de falar del.
Faustino Antão